همسر حضرت آدمدر آیه اول سوره نساء آمده است: «وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا»؛ « خداوند از آدم، حوا را خلق کرده است». آیا واقعا خاک کم آمده بود که خداوند از دنده چپ حضرت آدم، حوا را خلق کرده؟ نظریه خلقت حوا از دنده چپ حضرت آدم، نظریه بعضی از مفسران اهل سنت است نه مفسران شیعه؛ چراکه در تفاسیر شیعی، هم روایات فراوانی دال بر رد این عقیده وجود دارد و هم برداشت ادبی مفسران شیعه از آیه شریفه، نفی این عقیده را در پی دارد. ۱ - آفرینش همسر آدم در قرآندر سه جای قرآن آمده است که خدا، انسان‌ها را از نفسی واحد، و همسرش را از وی پدید آورد: «خَلَقکُم مِن نَفس وحِدَة وَ خَلَقَ مِنهَا زَوجَها». نساء و نیز اعراف و زمر. ۲ - چگونگی آفرینش حوّامفسران در چگونگی آفرینش حوا، دو رأی دارند: ۲.۱ - دیدگاه اولبرخی آفرینش وی را از پهلوی چپ آدم دانسته، با استناد به روایاتی از ابن عباس و ابن مسعود می‌گویند: آدم در بهشت تنها بود. خداوند خوابی را بر او چیره کرد و حوّا را از پهلوی چپش آفرید، و آدم (علیه‌السلام) او را حوا نامید؛ چون از موجود حیّ آفریده شده بود. [۵]
رازی، فخرالدین، التفسیر الکبیر، ج۹، ص۱۶۱.
۲.۲ - دیدگاه دومبیشتر مفسران ضمن مردود دانستن رأی پیشین، بر این نظرند که حوّا از جنس آدم آفریده شده تا با او انس گیرد؛ چون انس با هم‌جنس بهتر حاصل می‌شود. این گروه درباره معنای «خَلقَ مِنها زَوجَها» با توجه به آیه «خَلقَ لَکُم مِن أَنفسِکُم أَزوجاً لِتَسکُنوا إِلیهَا» روم و نیز نحل و شوری می‌گویند: منظور، آفرینش حوّا از جنس آدم یا از باقی‌مانده گِلی است که آدم از آن پدید آمده بود. [۹]
طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۴، ص۱۳۶، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۱۷.
[۱۱]
رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۴، ص۳۳۰.
در روایاتی آفرینش حوّا از بدن آدم، تکذیب شده و آمده است: حوّا از باقی‌مانده گِل آدم آفریده شد. [۱۴]
زرکشی، بدرالدین، البرهان فی علوم القرآن، ج۲، ص۱۱.
به گفته مجلسی، اخباری که بیان‌گر خلقت حوّا از بدن آدم است، باید بر تقیّه یا بر آفرینش او از خاک دنده آدم حمل شود. مراغی این روایت‌ها را از اسرائیلیات برشمرده است. در قرآن به نام همسر آدم تصریح نشده؛ ولی در روایات او را حوا خوانده‌اند. تورات نیز ضمن تصریح به نامش، آفرینش وی را از دنده آدم می‌داند. [۱۹]
کتاب مقدس، پیدایش ۲: ۲۱.
۳ - قبر حضرت حواسید بن طاووس درباره قبر حضرت حوا (علیهاالسلام) در جده روایت کرده است: ۳.۱ - روایتی از ابن طاووس«در صحف ادریس (علیه‌السلام) آمده که آدم (علیه‌السلام) ده روز به مرض تب بیمار بود و وفات او در روز جمعه یازدهم محرم اتفاق افتاد و او را در غاری در کوه ابوقبیس دفن کرده و او را رو به قبله قرار دادند و عمر او از زمان ایجاد تا هنگام وفات نهصد و سی سال بود و حوا (علیهاالسلام) فقط یک سال بعد از او زنده بود، سپس پانزده روز بیماری کشید و آن‌گاه وفات یافت و او را در کنار آدم دفن کردند». [۲۰]
ابن طاووس، علی بن موسی، سعد السعود للنفوس منضود، ص۳۷، دارالذخائر، قم، چاپ اول، بی‌تا.
۴ - فهرست منابع۱. قرآن کریم. ۲. فخر رازی، التفسیر الکبیر. ۳. رشید رضا، المنار. ۴. علامه طباطبایی، المیزان، دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه قم، قم، ۱۴۱۷. ۵. عیاشی، تفسیر، المکتبة العلمیة الإسلامیة، تهران. ۶. زرکشی، البرهان. ۷. شیخ صدوق، من لایحضره‌الفقیه. ۸. علامه مجلسی، بحارالانوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳. ۹. مراغی، تفسیر، دارالاحیاءالتراث العربی، بیروت، ۱۳۶۵. ۱۰. کتاب مقدّس، پیدایش ۲: ۲۱. ۵ - پانویس۶ - منبعدائرةالمعارف قرآن کریم جلد اول، برگرفته از مقاله «همسر حضرت آدم». پایگاه اسلام کوئست، برگرفته از مقاله «قبر حضرت آدم»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۲۱. |